Trong thế giới vận hành xe nâng, các thuật ngữ như Tải trọng, Trọng tải và đặc biệt là Tâm tải xe nâng thường xuyên được sử dụng, nhưng không phải ai cũng phân biệt được rạch ròi ý nghĩa của chúng. Sự nhầm lẫn này không chỉ là lỗi về mặt thuật ngữ, mà còn là một lỗ hổng an toàn chết người, có thể dẫn đến những tai nạn lật xe thảm khốc. Hiểu đúng và vận dụng chính xác các khái niệm này chính là nền tảng cơ bản nhất để đảm bảo an toàn cho người vận hành, hàng hóa và chính chiếc xe. Bài viết này từ Noblelift Đông Nam Á – Việt Nam, sẽ giúp bạn phân biệt được 3 khái niệm trên. Cùng tìm hiểu ngay nào!

Khái niệm

Để vận hành an toàn, việc đầu tiên là phải gọi đúng tên và hiểu đúng bản chất của từng khái niệm. Chúng là ba thông số hoàn toàn khác biệt, đóng những vai trò riêng trong nguyên lý cân bằng của xe nâng.

1. Tải trọng nâng (Load Capacity): Con số quen thuộc nhất

Đây là thông số mà hầu hết mọi người đều biết đến. Tải trọng nâng, thường được ghi rõ trên thân xe (ví dụ: 2.5 tấn, 3 tấn), là khối lượng hàng hóa tối đa mà xe nâng có thể nâng lên một cách an toàn ở một chiều cao và tâm tải nhất định.

Nói một cách đơn giản, đây là sức nâng danh nghĩa của xe trong điều kiện lý tưởng. Tuy nhiên, con số này chỉ đúng khi và chỉ khi bạn tuân thủ đúng quy định về tâm tải xe nâng. Nếu bạn thay đổi các yếu tố khác, khả năng nâng thực tế của xe sẽ bị suy giảm nghiêm trọng, dù cho hàng hóa vẫn nhẹ hơn tải trọng danh nghĩa.

2. Tâm tải xe nâng (Load Center): Yếu tố “vô hình” quyết định sự ổn định

Đây là khái niệm quan trọng nhất nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất. Tâm tải xe nâng là khoảng cách từ mặt phẳng đứng của càng nâng đến trọng tâm của kiện hàng.

Hãy tưởng tượng nguyên lý hoạt động của một chiếc xe nâng giống như một cái bập bênh.

• Một đầu là khối lượng của chính chiếc xe (đối trọng).
• Đầu còn lại là khối lượng của kiện hàng bạn đang nâng.
• Trục bánh xe trước chính là điểm tựa của cái bập bênh đó.

“Theo tiêu chuẩn an toàn quốc tế, tâm tải tiêu chuẩn cho hầu hết các dòng xe nâng phổ thông được quy định là 500mm (cho xe dưới 5 tấn) hoặc 600mm (cho xe từ 5 tấn trở lên). Mọi thông số về tải trọng nâng trên tem xe đều được tính toán dựa trên tâm tải tiêu chuẩn này.”

Khi bạn đặt kiện hàng đúng tâm tải tiêu chuẩn (ví dụ, trọng tâm kiện hàng cách càng nâng 500mm), xe sẽ hoạt động ổn định. Nhưng nếu bạn nâng một kiện hàng dài hơn, cồng kềnh hơn, khiến trọng tâm của nó bị đẩy ra xa hơn (ví dụ 700mm, 800mm), thì cánh tay đòn sẽ dài ra. Lúc này, dù khối lượng kiện hàng không đổi, nó vẫn sẽ tạo ra một mô-men lật lớn hơn nhiều, đủ sức làm bánh sau của xe bị nhấc bổng lên và gây lật xe về phía trước.

3. Trọng tải xe nâng (Gross Vehicle Weight – GVW)

Khái niệm này thường bị nhầm với “Tải trọng nâng”. Trọng tải xe nâng là tổng khối lượng của toàn bộ chiếc xe khi hoạt động, bao gồm:

• Trọng lượng tự thân của xe (xác xe).
• Khối lượng của bình ắc quy (đối với xe điện) hoặc nhiên liệu.
• Khối lượng của người vận hành.
• Khối lượng của hàng hóa đang được nâng (nếu có).

Thông số này không liên quan trực tiếp đến khả năng nâng, nhưng lại cực kỳ quan trọng để xác định xem sàn nhà kho, mặt bằng di chuyển, hoặc thang máy vận chuyển hàng có đủ khả năng chịu lực hay không. Ví dụ, một chiếc xe nâng điện 2.5 tấn có trọng lượng tự thân đã khoảng 3.5 – 4 tấn. Khi nâng đủ tải, trọng tải tổng thể có thể lên đến hơn 6.5 tấn.

Mối quan hệ “sống còn” giữa Tâm tải và Tải trọng nâng

Hai khái niệm này có mối quan hệ tỷ lệ nghịch. Đây là nguyên tắc vật lý mà mọi người vận hành bắt buộc phải ghi nhớ:

Khi tâm tải xe nâng tăng lên, tải trọng nâng thực tế sẽ giảm xuống.

Điều này có nghĩa là, khi bạn càng nâng một kiện hàng có trọng tâm xa càng nâng, khả năng nâng an toàn của xe càng giảm. Hầu hết các xe nâng đều có một biểu đồ tải (Load Chart) dán ở khu vực cabin. Biểu đồ này sẽ cho bạn biết chính xác xe có thể nâng được bao nhiêu kg khi tâm tải thay đổi hoặc khi nâng hàng lên cao.

Ví dụ thực tế: Một chiếc xe nâng 3 tấn của Noblelift Đông Nam Á – Việt Nam có tem tải ghi như sau:

• Tại tâm tải 500mm: Nâng được tối đa 3000 kg.
• Nhưng nếu tâm tải dịch ra 600mm: Khả năng nâng chỉ còn khoảng 2750 kg.
• Nếu tâm tải dịch ra 1000mm (1 mét): Khả năng nâng có thể chỉ còn dưới 2000 kg.

Hậu quả khôn lường khi xem nhẹ hoặc tính sai tâm tải xe nâng

Việc cố tình nâng hàng quá tải hoặc ước lượng sai tâm tải là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tai nạn xe nâng trong các nhà xưởng. Những hậu quả có thể xảy ra bao gồm:

• Lật xe về phía trước: Đây là tai nạn nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong cho người vận hành và những người xung quanh.
• Mất ổn định và lật ngang: Khi di chuyển hoặc vào cua với một kiện hàng có tâm tải sai, xe rất dễ bị mất cân bằng và lật ngang.
• Hư hại hàng hóa: Hàng hóa bị rơi vỡ, gây thiệt hại kinh tế trực tiếp.
• Hỏng hóc xe nâng: Gây cong vênh khung nâng, hư hại hệ thống thủy lực, làm giảm tuổi thọ của xe.

Làm thế nào để xác định và vận hành an toàn?

Để đảm bảo an toàn, hãy biến những quy tắc sau thành thói quen không thể thiếu:

1. Luôn đọc kỹ biểu đồ tải: Đừng bao giờ phỏng đoán. Hãy kiểm tra biểu đồ tải trên xe trước khi nâng bất kỳ kiện hàng nào mà bạn không chắc chắn.
2. Xác định trọng tâm kiện hàng: Đối với các kiện hàng đồng nhất (hình vuông, chữ nhật), trọng tâm thường nằm ở chính giữa. Hãy ước lượng và đảm bảo tâm này không vượt quá tâm tải tiêu chuẩn của xe.
3. Đưa càng vào sâu nhất có thể: Luôn cố gắng áp sát mặt hàng vào giá đỡ càng (lưng càng). Điều này giúp đưa trọng tâm hàng hóa về gần xe nhất, tối ưu hóa sự ổn định.
4. Di chuyển chậm và cẩn thận: Khi phải nâng những kiện hàng dài hoặc cồng kềnh, hãy di chuyển với tốc độ chậm, hạ thấp hàng và nghiêng khung nâng về phía sau.

Kết luận

Phân biệt và hiểu rõ bản chất của Tải trọng nâng, Trọng tải và Tâm tải xe nâng không phải là kiến thức cao siêu, mà là yêu cầu cơ bản về an toàn lao động. Trong đó, tâm tải chính là yếu tố “then chốt” quyết định sự cân bằng và an toàn của mọi thao tác nâng hạ. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc về tâm tải không chỉ giúp bảo vệ con người và tài sản, mà còn là biểu hiện của sự chuyên nghiệp trong vận hành. Nếu bạn vẫn còn thắc mắc hoặc cần tư vấn lựa chọn xe nâng có biểu đồ tải phù hợp với loại hàng hóa đặc thù của mình, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ chuyên gia của Noblelift Đông Nam Á – Việt Nam.

👉Noblelift Đông Nam Á – Đối tác tin cậy cung cấp xe nâng VNA

Là thương hiệu hàng đầu trong các dòng xe nâng cấp lớn, Noblelift Đông Nam Á chuyên cung cấp các dòng xe nâng cấp, xe nâng điện và các thiết bị nâng cấp hiện đại nhất. Với mục tiêu mang đến những giải pháp tối ưu cho kho hàng và logistics, Noblelift Đông Nam Á không ngừng cải tiến tiến trình công nghệ và mở rộng mạng lưới đại lý trên toàn cầu.
• Lợi ích khi hợp tác với Noblelift Đông Nam Á :
• Sản phẩm chất lượng cao: Xe nâng cao thiết kế hiện đại, công việc tối ưu hóa hiệu suất.
• Hỗ trợ đại lý: Chính sách giá linh hoạt, hỗ trợ kỹ thuật và bảo hành chuyên nghiệp.